Katkılarından dolayı
ŞİŞLİ BELEDİYESİ'NE,
Kağıthane ve Beşiktaş Belediyelerine,
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'ne,
PİMMS Group ve Mask'a,
Mephisto Kitabevi'ne
TEŞEKKÜRLER...

By A Website Design

Click to read the post about Yılmaz Güney and his works

Like A Gleaming Ray of Light, He Struggled Against Darkness

 

Özlem Yakar

 

As the cogwheels of history rotate relentlessly, every social class takes its place on the stage armed with the most powerful notch of the cogwheel: their class culture and art. On this stage, the culture and art forms of these classes strive to turn the cogwheels in their own favor. Throughout the course of history, the ruling classes have used one of their most powerful weapons, their culture and art, to alienate the working people from their own progressive culture and revolutionary art forms. While religion has been the main element for quelling dissent in the minds of people in feudal societies, capitalist societies use cultural alienation to safeguard the system of exploitation and to pacify the revolutionary spirit of the people. In countries like ours, where the dominant structure has a bourgeois-feudal nature, this situation takes on an even more horrid form and becomes the main aspect of social degeneration. Consumerism becomes rampant and individualism is repressed as families, schools and -most importantly -the media help with the institutionalization of this degeneration. As a result of this, society transforms into a mass of people who have become wholly alienated to their own language, class, culture, history, and labor. Human beings become alienated to their fellow human beings. In this article we will try to focus on the revolutionary spirit of the oppressed classes and on a figure which has conquered the hearts and minds of the working people of our country: “The Ugly King.” We will refresh our memories and talk about Güney’s life, revolutionary attitude and his revolutionary art.

Let Us Remember Güney!

“Wrap me up in the blankets of the Communards” were the last words of the talented artist, revolutionary and militant, Yılmaz Güney. On the 9th of September, 1984, he passed away, and in accordance with his final wish, was buried in the Cemetery of Communards in Paris (Peré Lachaise). 27 years have passed… A generation of people has grown up in his absence and another is on its way. A generation fully engulfed by consumerism, a generation indifferent to its surroundings, a generation which accepts anything thrown in front of it and seeks no alternatives… A generation is growing up with the motto “I would not even trust my own father.” Surely, those who are actively struggling for revolution are well aware of this situation, but we thought no harm would come of reminding people. A generation is growing up, with no knowledge of Yılmaz Güney, Ruhi Su, Pir Sultan and Sheikh Bedrettin.

27 years have passed. It has been 27 years since the life of the prolific artist, director, writer and revolutionary Yılmaz Güney, spent in prisons, demonstrations and exile, has ended. A generation of people has grown up with no knowledge of Yılmaz Güney, or his “treason to the Turkish State.”

The ruling classes view any method which serves their class interests as legitimate. No matter how vile or cheap the course taken, for them “the end justifies the means.” The exploitation and manipulation of minds coexists with the exploitation of material labor, and the disappearance of the former means trouble for those in charge. If the need arises, the ruling classes are more than happy to use revolutionary intellectuals and artists, the very same people they had branded “traitors” and exiled from their homeland in the first place, for their own class interests. Those who mistake their attempt at manipulating the hearts and minds of working people as a sign of “democratization” are wrong. Democracy is not merely a process in which the state “makes peace” with certain individuals, but the full emancipation of the toiling masses and the masses’ embracement of their own history of defiance and struggle. Yılmaz Güney died in exile. He died in a distant land, far from his beloved homeland! Those who exiled Güney back then and banned his movies are now coming to the fore and “embracing” him to aid their charade of “democratization.” We must never forget Yılmaz Güney’s revolutionary art; we must struggle against those who would try to erase him from memory! We must learn more about his art, write about it, tell people about it… We must always remember Yılmaz Güney.

27 years have passed, but Yılmaz Güney, the people’s artist, ever true to his cause, still sits atop his throne in the hearts of the oppressed people and continues to guide new generations of revolutionary artists. Due to his staunchly revolutionary attitude and his revolutionary art, his name has been written in the memory of the oppressed and exploited masses. He must be remembered for his political activism, his unbending, militant attitude, and his revolutionary art. It was his revolutionary worldview which enabled him to produce the immortal revolutionary art for which he will be forever remembered. We must never forget that, while he became an internationally successful figure in cinema, he always used his talent to the full extent to aid the revolutionary struggle. Let the ruling classes strive in vain to erase his revolutionary attitude from the minds of the people. Yılmaz Güney’s name will forever remain in the annals of class struggle for his determined revolutionary attitude and for his revolutionary works of art. No one has the power to erase his name! His words, which reflect the attitude he maintained throughout the course of his entire life, prove our point: “Artistic efforts cannot be independent of political struggle, which is an aspect of class struggle. I am a man of struggle. My movies are movies of struggle, the struggle of my people for liberation. To this day, I have taken part in this struggle to the extent which my strength and consciousness have allowed me to. My character has a political side to it and it is inseparable from the artistic side” (İnsan, Militan, Sanatçı Yılmaz Güney, Güney Filmcilik, p.9).

From Yılmaz Pütün to Yılmaz Güney…

Yılmaz Güney was born on the 1st of April, 1937, to an impoverished Kurdish family in Siverek. While he was still young, a blood feud forced his family to emigrate and they moved to Adana. At first they lived in a barn, then at a school building, then another barn, and they finally managed to move to their own house. As with many poor young people of the time, Yılmaz started working from an early age onwards. He tried to support his family by working as a laborer, selling simit etc. Reminiscing about those days, he says “Being born to a poor peasant family, and being a member of the oppressed Kurdish nation have affected my views significantly (…)” (İnsan, Militan, ve Sanatçı Yılmaz Güney, Güney Filmcilik, p.9).

The intolerance of the state towards revolutionary intellectuals (including several poets) in the 1950’s affected Yılmaz Güney deeply. “My inspirations at the time were not scientific, but entirely utopian in nature” he says later. In 1953 he became an accountant at a film company. He later worked at several different film companies, in the meantime publishing two art magazines (“Püret” and “Doruk”). While he was still studying, he was tried for his short story “Üç Bilinmeyenli Eşitsizlik Sistemleri” (Three Variable Inequalities). In 1957, while his trial was still on, he went from Adana to Istanbul to meet members of the then-clandestine Communist Party of Turkey. “Everyone called me a communist, even though I had no idea what that meant. So I went to Istanbul to find these people but it seemed that I had made an error in my judgment, for I was disappointed in every communist I met at the time.” Initially, he cannot fully understand the reason for his disappointment, but later, as he started reading about revolutionary theory in prison he clearly saw what the problem had been, “it was not communism which had disappointed me, but revisionism.”

After studying Law at the University of Ankara he went back to Adana, then back to school, this time to study economics at the University of Istanbul. Now he was in Istanbul, a city of many contradictions, millions of people and events, the city where Yeşilçam actors resided. He was in Yeşilçam. He continued working at film companies. By this time his trial has ended and he had been found guilty of “communist propaganda.” He lost his job, but immediately found another one. He became assistant scriptwriter alongside Atıf Yılmaz. A rugged looking, dark-skinned child of Anatolia had entered the world of fair-skinned, handsome, and neatly trimmed Istanbulites with the movies “Alageyik” (The Fallow Deer) and “Bu Vatanın Çocukları” (The Children of This Land) and had immediately drawn attention to himself. While preparing for another film, he was arrested and sent to Nevşehir Prison. He spent his year and a half in prison planning the near future. While incarcerated, he wrote his novel “Boynu Bükük Öldüler” (They Died Destitute), which later received the Orhan Kemal Literature Prize. Then, he was sent to Konya to finish his prison sentence for being a communist. Known for his keen eye for observation and a talent for putting his observations on paper, Güney made a motion picture about the lives of the tough Anatolian roughnecks upon his release, “İkisi de Cesurdu” (They Were Both Brave).

No one wanted to give a job to a “proven communist”, a person who had been in prison but Güney was not daunted by the difficulties and created his own solutions. He produced dozens of action movies, wrote scripts, and directed movies. By 1965, he was among the most famous actors in the country, and starred in the most popular movies of the time. But he always reflected the emotions, the suffering, the pain, and the primitive, unconscious rebellion cries of the people.

Güney Searches for New Pursuits…

After a while, Güney started being more selective about the films he starred in. He was always uneasy about having worked in movies contradictory to his revolutionary attitude and worldview to fund his own movies. To fulfill his actual goals, he took to the directors’ seat and directed the movie Seyithan through which he tried to reflect his revolutionary understanding of cinema. By then, the time for his military service had come. “Military service was big change in my life, because it meant that for two years I had the opportunity to do some systematic reading. Not that I hadn’t been doing any reading earlier, but I had not systematically read theory. The practical problems of cinema had been at the forefront of my life, but now I could systematically read the works of Lenin, Marx, and Mao. By the time my period of military service was over, I was ready to take a major step (…)”(İnsan, Militan ve Sanatçı Yılmaz Güney, Güney Filmcilik, p. 11).

Yılmaz Güney continued his intense study of Marxist theory and produced movies as a revolutionary artist with a strong feeling of responsibility towards his people. One of the discerning aspects of the time was that artists who had sided with the oppressed and exploited working people of the country often had a meager knowledge of Marxist theory. Güney is extremely important in this way as well. He produced his works scientifically, based on acute observations of the lives and troubles of the people. There is a clear difference between his works and the rest. His movies are clear and poignant; they lead the audience to question and fight against injustice and to seek the truth. The movie “Umut” (Hope) had been made with this understanding of cinema. To finance this movie, he had once again been forced to star in several action movies. In the meantime he found himself in a search for a political tendency and met with many progressive/revolutionary organizations. He was in solidarity with almost all organizations but did not have a clear political line of his own.

Güney knew that the only way to be successful as an artist was by reflecting the everyday troubles of the people in a simple and understandable manner. With his movie “Umut”, he took his place in the arena of international cinema. While the movie received several awards and drew the attention of many intellectuals and artists abroad, it was banned in our country where fascism reigned. The reason for this was that the movie “tarnished the reputation of the Turkish State.” But “Umut” was like a gleaming beacon of revolutionary art and shined brightly in the darkness which had engulfed the world of cinema. It was a cry for renewal in the midst of the empty and flamboyant, Hollywood-inspired movies. “I wanted the movie to reflect life itself. Most of the time, we pass through a street and do not notice what’s going on in our surroundings. Well, I stopped and looked around, and filmed what I had seen.” (Atilla Dorsay, Yılmaz Güney Kitabı, p. 23)

“Umut” is a striking social realist movie which brings the spotlight on those previously unseen and neglected. With his movie “Umut”, Güney became the hope of cinema in Turkey-N. Kurdistan. Following “Umut”, he produced and directed movies like “Vurguncular” (The Profiteers), “Baba” (The Father), “Ağıt” (Elegy) and “Acı” (Pain). The movie “Baba” was disqualified from the 1972 Altın Koza Film and Art Festival for “having a political agenda.” This is considered an extremely embarrassing moment in the history of cinema in Turkey.

Producing movies with a sense of revolutionary responsibility, Güney dedicated not only his art, but all fields of his life to the revolutionary cause. He hid Mahir Çayan from the authorities after the 12th of March coup. The fascist junta imprisoned him for “providing aid to a terrorist organization,” along with thousands of students, intellectuals and artists. Thus began the prison life of Yılmaz Güney which he describes as “the turning point” of his life. He extensively read the works of Marx, Lenin and Mao and learned more about revolution, socialism, and petit-bourgeois currents, finally developing his own conceptualization of socialist society. It was there that he fully transformed his personal attitude towards life into a revolutionary attitude. Güney’s imprisonment had sparked protests by intellectuals and artists world-wide and he was released with the general amnesty of 1974. But his, was a doleful “freedom.” On the day he was released, he said to those who came to his visit: “I feel nothing. True, the material conditions have changed and I am no longer in prison. Yet every joyful moment carries sorrow within. And in our hearts sorrow reigns, for our friends are still in prison. This means that Turkey is a prison for a certain form of thought. The democratic struggle will continue, until we alter this situation” ( Atilla Dorsay, Yılmaz Güney Kitabı, p. 58). He had left prison with even more knowledge regarding revolutionary theory, and now he knew that his place, at all times, was in the midst of revolutionary struggle. His only difference from his comrades was that he was a popular figure. But he saw this as an opportunity to reach the people and show them the truth. He used his popularity to strengthen the revolutionary struggle of the people. The content of his speeches changed over time and he started evaluating events and situations dialectically. But despite his deep knowledge of revolutionary theory, his statement about the Ecevit government of the time reflects the lingering influence of petit-bourgeois revolutionary currents on him: “We currently have the most democratic and progressive government in the history of Turkey. Certain groups are scheming to tarnish its reputation and to bring the government down. We will be careful not to let these groups manipulate our advances to bring the government down. Our actions are in accordance with the real interests of the people. We will support the current government through cinema.” (Atilla Dorsay, Yılmaz Güney Kitabı, p. 67). In another statement from that time, he says: “I think the movies we will produce henceforth have a greater mission than those we have previously made. That mission is to act in accordance with the interests of our people and to provide guidance for the future of our people. (…)” In the meantime, g-he returned to the silver screen with the movies “Zavallılar” (The Miserable) and “Arkadaş” (Friend). Without a specific plotline and subject, the movie “Arkadaş” was among the first of its kind in the cinema of Turkey and was very well received by audiences and critics. But when he went to Adana to shoot the movie “Endişe” (Worry) depicting the lives of the cotton farmers, a tragic event occurred. At a refreshment bar, Güney shot and killed Judge Sefa Mutlu who swore at him and threatened to have him arrested. He was sentenced to 19 years. This event which occurred at a time when Güney’s productions were constantly receiving prizes was used by the hired pens of the bourgeoisie to denigrate Güney’s name while he was alive and after his death.

But Güney’s productivity did not diminish with his imprisonment. During his latest incarceration he was constantly exiled from one prison to the other but continued producing works as well as participating in acts of resistance by other prisoners. “Bir Gün Mutlaka” (Surely One Day) and “İzin” (Permission) are works which he produced while in prison. Then, once again with his sense of revolutionary responsibility, he wrote the script for the staggering, deeply emotional movie “Sürü” (The Herd) which depicted the conditions of feudal society. With constant advice from Yılmaz Güney and a flow of information in and out of the prison, “Sürü” was directed by Zeki Ökten and released while Güney was in prison. When the movie was released in the United Kingdom, Güney sent a message saying that: “(….) ’Sürü’ brings you the rebellious cry and candid lament of a revolutionary cinema artist who is living under extremely difficult and primitive conditions. This cry is the cry of my proud people (…) I believe that you will hear my voice and the beating of my rebellious heart. Şivan and Berivan will tell you and the English people about the troubles of my people.” Güney was always fully aware of the fact that what he did was observing the lives of ordinary people in great detail and then reflecting it on the silver screen. It is this which gives his art its strength. For him, art has its roots in life and takes its power from challenging the existing conditions.

Güney received a lot of attention in prison, while his movies were very well received outside. With dialectically wrought plotlines, his movies, whose subjects are ordinary working people, have a tendency to slap the audience in the face with the painful truth and they received many awards abroad. Even though his movies did not enter contests, they constantly received jury’s special awards at international film festivals. But they were still banned and censored in Güney’s own country. Güney thought that it was only natural that his films face repression in Turkey and continued his work, writing the script for the movie “Düşman” (The Enemy) directed by Zeki Ökten.

Exile… Güney is Now a “Traitor”

The military fascist junta after the 12th of September coup d’état targeted Güney as well. Even though his release was approaching, his political writings and films gave the authorities enough excuse to give him several more prison sentences upon his release. Güney was well aware of the situations’ gravity. During the Feast of Sacrifice in 1981, he received permission to visit his mother and fled abroad. His epic masterpiece “Yol” (The Road) which shared the golden palm award with Costa Gavras’s movie “Missing” at the 1982 Cannes Film Festival shocked everyone. Missing for months, Güney made a remarkable comeback with “Yol” with which he once again showed that he was staying true to his cause and continued reflecting the lives and troubles of his people. “Yol” tells the story of five prisoners who have received permissions to visit home. The acting and the events are so natural that it is hard to discern them from day-to-day life. With Güney’s extraordinary skill, the plot proceeds very smoothly. It is a movie about people oppressed by the social and economic system, about the terrible status of women in feudal society, about obedience and about rebellion. It is quite meaningful that the main characters are all prisoners. “Yol” vividly shows that the bad conditions faced by the five prisoners are not because of some mishap, but are caused by society itself. With “Yol”, Güney had once again proven his mastery of cinema. For the first screening of “Yol” Güney sent a message saying “The people must be liberated from their reactionary habits, judgments and understanding if they are to prepare for revolutionary war. The revolutionary process is not intense enough in its own to accomplish the feat of wholly vanquishing the reaction. But the attaining of political power by the working class would be an important step for this. The relations between men and women is not merely a gender issue but an issue of class (…) ‘Yol’ is the irrepressible voice of the people!” (Siyasal Yazılar III, Mayıs Yayınları p.218)

After “Yol,” came “Duvar” (The Wall) which depicted the conditions of the prisons under the military fascist junta of the 12th of September with the accuracy of a documentary film. The scenes are full of repression, torture, beatings, but also, hope. With the observant eye of an artist who had spent many years in prison, “Duvar” is a powerful criticism of the system and calls the audience to question and resist the fascist junta. From an artistic point of view, it is possible to say that there are a few exaggerated scenes, but Güney does not compromise the truth.

At the time, there was, what could be called a “crisis” among countries saying that they would not tolerate harboring a fugitive and countries declaring that they would be proud to welcome an artist like Güney. France was among the first to state that it would gladly accept Güney. Even though he was away from his country Güney’s heart always beat with the revolutionaries an oppressed people of his homeland. In 1983 The Turkish State decided that the world renowned artist who depicted the troubles of the oppressed and exploited masses was “a threat to the unity of the state” and deprived him of his citizenship, destroying most copies of the 160 movies he acted in, wrote, or directed. Yet Güney did not cease to declare his support for the revolutionary struggle in his country: “For me, exile is the longing I have for my country. Longing for its earth, its air, its water, its trees, its birds and its people... (…) For me, exile is a determined struggle, waged so that one day I may return to my homeland. (…)” (Siyasal Yazılar III, Mayıs Yayınları, p. 230)

Güney’s pains, which began while he was in prison, are diagnosed as cancer. With the firm belief that he would overcome this dangerous disease, Güney was in the front row of the twenty day Long March, which started on the 21st of September,1984, to support the hunger strikes in Turkey’s prisons. Even though he knew that death was near, he did not back down from the revolutionary struggle. “Being an artist is merely a place in the division of labor. Just like being an engineer, a doctor or a laborer.” “A Revolutionary artist must change and renew his surroundings with a militant attitude, this is merely in accordance with the nature of revolutions. An artist is inseparable from social struggle and he must have organic ties to the revolutionary struggle of the people. That is why, the revolutionary artist carries the mission of helping to fulfill the goals and tasks of the revolutionary struggle of his country” (Yılmaz Güney, Siyasal Yazılar I, p. 15). Always trying to fulfill, his revolutionary responsibilities as an artist to the fullest extent, even until his last breath, Güney passed away on the 9th of September 1984, leaving behind his films, scripts, writings and his attitude of revolutionary responsibility.

He Was The Irrepressible Voice Of Our People!

Even though more than 30 years have passed since military fascist coup d’état of the 12th of September, it is not difficult to see that its effects have reached to this day and linger on in our brains and every little curve of our lives. It is a time when the retired generals of the junta are seen as wise-men, a time when the media does almost everything to serve the interests of the ruling classes. Young people are being raised, alienated from themselves, from their history and from the values of the people. The people’s consciousness is messed up with magazine shows, models, and supposed role models with shady intentions. Social degeneration is rampant. “Patriotic” “artists” who howl and bark, “traitors to our country are done for” are propagating the chauvinistic virus. It is precisely now that we must persistently tell the true nature of art and artists to our people, we must wholeheartedly embrace the legacy of our countries’ revolutionary artists and advance it. We must strive to create alternative, revolutionary areas of artistic production, we must strengthen our revolutionary culture and art forms. Güney achieved what was very difficult to achieve, he successfully managed to tell the people of the conditions surrounding them, and he did this with a striking tone. He was a mirror of the oppressed, exploited and neglected masses of this country. Güney valiantly defied fascism with the responsibility and dedication of a revolutionary artist and paid the price for his dignified attitude by being imprisoned, exiled, and-perhaps as a result of what he went through-with his life.

Yılmaz Güney is a milestone in the struggle for the creation of a free world and new human beings. Güney and others like him must be embraced and learnt from. The legacy they have left us must be advanced, new artistic creations which side with the people and serve them must come to the fore. Only thus can the exploitation, pillaging, deprivation, and poverty be ended. Only then can the people fully embrace their humanity, their art, their culture and their history. Only then, can a classless, borderless world be created and the march towards a bright future can gain impetus.

Sources:

- İnsan, Militan, Sanatçı Yılmaz Güney,Güney Filmcilik

- Atilla Dorsay, Yılmaz Güney Kitabı, Varlık Yayınları, 1988

- Yılmaz Güney, Siyasal Yazılar I-II-III, Mayıs Yayınları

- Sınıf Teorisi, Kardelen Yayıncılık, Sayı 11, sf. 73-96


Click to see the photo album of Yılmaz Güney / Yılmaz Güney fotoğraf albümü için tıklayınız

  • Resmi görmek için tıklayınız! Resmi görmek için tıklayınız!
  •  
View the embedded image gallery online at:
http://yilmazguneyksf.org/index.php?option=com_content&Itemid=97&id=392&lang=tr&view=article#sigProGalleria81e23b1486
CLICK ON THE PHOTO AND GO ON WITH NEXT BUTTON TO SEE ALL THE YILMAZ GÜNEY PHOTOS

 










 

O, büyük bir ışık gibi dövüştü

Özlem Yakar

 

Tarihin çarkları durmaksızın dönerken her toplumsal sınıf da bu çarkın en güçlü dişlilerinden biri olan kendi kültür ve sanatıyla tarih sahnesinde yerini alıyor. Bu sahnede her sınıfın kültür ve sanatı farklı içerik ve biçimlerle çarkı kendi lehine döndürmeye çalışıyor. Tarih içerisinde, ezen sınıflar bekasının devamı için en güçlü silahlarından biri olan kültür ve sanatıyla halkın bilincinde yarattığı yanılsama sonucunda, halkın kendisine,  ilerici kültürüne, sanatına yabancılaşması için elindeki bütün olanakları sonuna kadar kullanıyor. Feodal toplumda beyinleri uyuşturan bir araç olarak kullanılan dinin önemli etkisiyle kitleler mevcut sisteme uyumlu hale getirilirken kapitalist toplumda kültürel yabancılaşma yine sömürünün devamını sağlayacak ve sömürü ile iç içe geçirilmiş; halkı uyuşturan, bilinçleri dumura uğratan, güçlü bir silah olarak kullanılıyor. Bu durum bizimki gibi burjuva-feodal yapının hakim olduğu üretim ilişkileri içerisinde daha da çarpık bir hal alıp toplumsal yozlaşmanın önemli bir boyutunu oluşturuyor. Korkunç bir tüketim kültürüyle, tek tipleşme yoğunlaştırılarak ailelerin, eğitim alanlarının ve özellikle medyanın etkisiyle bu toplumsal yozlaşma kurumsallaşıyor. Sonuç olarak diline, kültürüne, emeğine, tarihine, sınıfına; insana yabancılaşmış bir yığın ortaya çıkarılmaya çalışılıyor. Bu yazıda ezen sınıfın yarattığı yabancılaşmadan ziyade ezilen sınıfın devrimci damarının bu yabancılaşmaya karşı verdiği  mücadele içerisinde ülkemiz halklarının gönlünde taht kurmuş bir kraldan; Çirkin Kral’dan bahsedeceğiz ve hafızamızı bir nebze de olsun tazeleyerek Güney’in yaşamını, devrimci duruşunu, devrimci sanatçılığını konu edineceğiz.

Güney’i Unutturmayalım!

9 Eylül 1984’te “ Beni komünarların battaniyesine sarın” diyerek son isteğini dillendirip aramızdan ayrılan yetenekli, devrimci, militan, halkın sanatçısı Yılmaz Güney isteği üzerine Paris Komün Mezarlığı’nda toprağa verildi. Aradan 27 yıl geçti… Bir kuşak yetişti, onların ardından bir kuşak daha geliyor. Kendini tüketim çılgınlığının orta yerine bırakmış, dünyadan habersiz, kendisine sunulanı hemen kabul eden, bunun dışında alternatife yönelmeyen, yarışmacı, babana bile güvenmeyeceksin diyen bir nesil. Devrim mücadelesi yürütenler durumun ciddiyetinin farkındadır muhakkak biz yine de hatırlatalım. Yeni nesiller yetişiyor, Yılmaz Güney’den, Ruhi Su’dan, Pir Sultan’dan, Şeyh Bedrettin’den bihaber…

Aradan 27 yıl geçti… Hapislerle, eylemlerle, firarla, yığınla film, yazı, üretimle, direnişle dolu bir hayatın sahibi Yılmaz Güney’i yitireli 27 yıl geçti ve yeni kuşaklar yetişti: Yılmaz Güney’in filmlerinden, vatan hainliğinden bihaber…

Ezen-ezilen mücadelesinde ezen sınıf varlığının devamı için her türlü aracı kullanır ve her yol onun için yürünebilecek bir yoldur eğer çıkarlarına hizmet ediyorsa. Maddi sömürünün yanında bir de manevi sömürü vardır ve bu kaybedildiğinde işler çok zorlaşmış demektir. Egemenler gerek duyduklarında vatan hainliğiyle ülkesinden-vatanından kopardığı devrimci aydın ve sanatçıları çıkarları doğrultusunda kullanır. Bu duruma bakarak ülkenin demokrasiye yürüdüğünü sananlar yanılmaktadır. Çünkü demokrasi tek tek kişilerin değil bütün ezilenlerin, bütün halkın özgürleşme ve tarihinin sahiplenilme durumudur. Yılmaz Güney ülkesinden uzakta; sürgünde ölmüştür! O dönem Güney’i vatanından sürenler, filmlerini yasaklayanlar dünya çapında başarı sağlayan bu devrimci sanatçıyı bugün ülkelerindeki demokratikleşme oyunu nedeniyle ‘sahiplenerek’ kullanmaya çalışmaktadır. Yılmaz Güney’in devrimci sanatçılığının, yaratılarının unutulmasına, unutturulmasına karşı direnmek gerekiyor. Her defasında belki aynı şeyleri O’nun devrimci sanatçılığını, yaşamını, dev yapıtlarını, ezen-ezilen mücadelesindeki tavrını yazıp çizmek, okumak, anlatmak, öğrenmekte ısrar etmek gerekiyor.

Aradan 27 yıl geçti fakat Yılmaz Güney halkın bağrından kopup halkına ihanet etmemiş bir halk sanatçısı olarak hala halkının yüreğinde; ezilenin, devrimci sanatçıların yol gösteren kralı olmaya devam ediyor.  Güney, devrimci duruşu ve yaratılarıyla tarihe adını yazdırdı. Tarihten bugüne kalan siyasal faaliyetleri, eylemci, militan duruşu, devrimci sanatçılığıyla anılmalıdır. Yılmaz Güney’in bu denli kalıcı ve ölümsüz eserler yaratmasını sağlayan sebeplerden biri de onun yaratıcılığının yanında edindiği devrimci duruştur.  O sinemada dünya çapında başarı kazanmanın yanında yeteneklerinin tamamını devrim mücadelesine sunmuş bir sanatçı olarak  anılmalıdır. Varsın bugünün egemenleri onun devrimciliğini yok saymaya, unutturmaya çalışsınlar. Sınıf mücadelesinde Yılmaz Güney, tarih sayfalarına ezilenin yanındaki devrimci tavrı ve üretimleriyle adını yazmıştır. Onun adını silmeye kimsenin kudreti yetmez! Onun ağzından dökülen şu cümleler ve bunların ışığında bir yaşam yazdıklarımızı kanıtlamaya yetmektedir: “Sanatsal çabalar, çalışmalar, sınıf mücadelesinden ve bunun bir ifadesi olan siyasal mücadeleden kopuk ele alınamaz. Ben bir kavga adamıyım, sinemam da bir kavganın, halkımın kurtuluş savaşının sinemasıdır. Bugüne kadar, gücümün ve bilincimin el verdiği oranda kavganın içinde yer aldım. Bu nedenle, sanatçı kişiliğimin yanında siyasi bir kişiliğimde var ve bunlar birbirinden ayrı değildir.” (İnsan, Militan, Sanatçı Yılmaz Güney, Güney Filmcilik, Sayfa:…)

Yılmaz Pütün’den Yılmaz Güney’e…

1 Nisan 1937’de yaşama gözlerini açan Yılmaz Güney, kürt bir ailenin çocuğudur. Kan davası ailenin göç etmesine neden olur. Yoksulluğun yanına bir de kan davasını yüklenip Siverek’ten Adana’ya göçer Pütün ailesi. Önce ahır, sonra okul, sonra tekrar ahır sonra da Pütün ailesinin evi olan bir yere yerleşirler. Dönemin yığınlarca yoksul-yoksun ailelerinden birinde küçük bir çocukken ekmek kavgasına atılır Yılmaz Pütün. Irgatlık, simitçilik vs. işlerle ailesinin yoksulluğunu gidermeye, sıkıntısına ortak olamaya çalışır. İleriki zamanlarda kendisiyle ilgili konuşmalarında şöyle der: “(…) Yoksul köylüler içinde doğup büyümek özellikle de ezilen bir ulusun, Kürt ulusunun bir parçası olmak görüşlerimi etkiledi.(…) (İnsan, Militan ve Sanatçı Yılmaz Güney, Güney Filmcilik, sayfa: 9)

50’ li yıllarda devletin devrimcilere karşı tahammülsüzlüğü, bunların içinde kimi şairlerin de olması Yılmaz Pütün’ü etkiler. ‘Fakat bunların tümü bilimsel değil tamamen ütopik düzeydeydi’ diye açıklar Güney. 1953 yılında bir film şirketinde purzantaj memurluğuna başlar. Farklı film şirketlerinde çalışır. Arkadaşlarıyla Püret ve Doruk adında iki sanat dergisi çıkarırlar. 1955’te, okula devam ettiği bir dönemde “Üç Bilinmeyenli Eşitsizlik Sistemleri” öyküsüyle devlete karşı ‘suç’ işlemeye başlamış bulunur ve mahkemeye çıkarılır. Mahkeme devam ederken 1957  yılında Adana’dan İstanbul’a Komünist Partisi’ni bulmaya gider. “Ne olduğunu bilmediğim halde herkes bana komünist diyordu, ben de İstanbul’a gittim. Ama aldandım. Karşılaştığım her komünist beni hayal kırıklığına düşürdü.”der. Bu düş kırıklığını o zamanlar açıklayamaz fakat sonraları, hapis hayatında incelemeleriyle kendince edindiği birikimin sonucunda bunun adını koyar: “Beni aldatan revizyonizmdi.”

Ankara Hukuk Fakültesi sonra Adana sonra tekrar üniversite: İstanbul İktisat Fakültesi. Bin bir çelişkiyle, insanla, olayla dolu, Yeşilçam artistlerinin yaşadığı İstanbul’da; Yeşilçam’dadır. Yine film şirketlerinde çalışmaya devam eder. Devam eden mahkemesi sonuçlanır ve komünizm propagandası yapmaktan ‘suçlu’ bulunur, işten atılır. Hemen yeni bir iş bulur: Atıf Yılmaz’ın yanında senaryo yardımcılığı… Eli yüzü düzgün, beyaz tenli, yakışıklı aktörlerin olduğu bir dünyaya “Alageyik” ve “Bu Vatanın Çocukları” filmleriyle giren bu çirkin, kara tenli, Anadolu çocuğu bir anda ilgi odağı olur. Yeni bir filmin hazırlığında iken tutuklanarak Nevşehir Hapishane’sine götürülür. Hapishanede geçen 1,5 yıl hesaplarla, planlarla dolu geçer. Sonradan Orhan Kemal Edebiyat Ödülü’nü alacak olan “Boynu Bükük Öldüler” romanını hapiste yazar. Bir komünist olarak kalan ‘cezasını’ bitirmek üzere Konya’ya sürülür. Yaşadığı her yerde ilişkileri ayrıntılı gözlemleyen ve bunları üretime dönüştüren Güney, sürgünde geçirdiği süre içinde kendisini koruyan, kollayan Anadolu kabadayılarının yaşamını “İkisi de Cesurdu” filmiyle beyaz perdeye konu yapar.

Komünistliği devlet tarafından kanıtlanmış olan, hapishane görmüş birine kimse iş vermek istemez. Kendince çözümler bulan Güney, onlarca vurdulu kırdılı film yapar, senaryo yazar, yönetmenlik yapar. 1965’te en ünlü aktörlerin arasında yerini alır. En popüler filmlerde rol alır. Halkın, ezilmişlerin, horlanmışların acılarını, duygularını, ilkel, bilinçsiz isyanını  yansıtır. Artık halkın vazgeçilmez kahramanıdır. Çirkin Kral filmiyle artık çok ünlüdür, artık Yılmaz Güney’dir.

Güney, Yeni Arayışlara Girer…

Yılmaz Güney, oynayacağı filmlerde seçici davranmaya başlar. Kendi filmlerini yapabilmek için kimi olumsuz filmlerde oynamaktan rahatsızdır çünkü. Esas amaçlarını gerçekleştirmek üzere kamera arkasına geçer. Seyithan filmiyle farklılığını, toplumsal içerikli sinema çizgisini yansıtmaya çalışır. Sonra askere alınır. Askerliğini şöyle değerlendirir: “Askerlik hayatımda çok önemli bir değişiklikti, çünkü ilk defa iki yıl boyunca sistematik olarak okuma olanağı buldum. Daha önce okumadım anlamında değil, ama sistemli okumamıştım. Sinemanın pratik sorunları yaşamımda ağırlıktaydı, oysa askerde Lenin, Marks ve Mao’nun kitaplarını sistemli olarak okuyabiliyordum. Askerlik biter bitmez çok önemli bir ileri adım atmaya hazırdım(…)” İnsan, Militan ve Sanatçı Yılmaz Güney, Güney Filmcilik, sayfa: 11)

Yılmaz Güney, artık Marksist teoriye yoğunlaşmaya, bu yoğunlaşmanın bir sonucu olarak devrimci bir sanatçının sorumluluğunu hissedip üretmeye devam eder. O dönemin ayırt edici özelliklerinden biri de üretimlerini, eylemlerini, yazılarını, çizilerini halka sunmuş, ezilenin yanında tavır belirleyen aydınların, sanatçıların, devrimcilerin asgari düzeyde Marksizmi kavramış olmasıdır. Güney bu anlamda da bir örnektir. Üretimlerini halkı, halkın sorunlarını iyi gözlemleyip bilimselliğin ışığında yaratmıştır. Ve artık yapıtlarında bir ayrım vardır. Keskin, çizgileri net, hesap sormaya, gerçeği kavratmaya yönelten filmler yaratmaya başlar. Ve “Umut” filmi doğar. Kendi filmi olan Umut’un finansmanı için yine vurdulu kırdılı filmlerde rol alır. Aynı zamanda siyasi bir arayış içerisine de girer, birçok hareketle ilişkiye girer, hemen hemen bütün siyasi hareketlerle dayanışma içindedir. Net siyasal bir çizgiye sahip değildir.

Sanatta başarının yolunun halkın en iyi bildiği, gördüğü, yaşadığı şeyleri, olayları sanat diliyle fakat çırılçıplak anlatmak olduğunu bilen Güney, Umut filmiyle sinema dünyasında yerini alır. Yurt dışında ödüllerle karşılanan, aydın ve sanatçıların yoğun ilgisini ve övgüsünü gören Umut filmi faşizmin hüküm sürdüğü ülkemizde yasaklanır. Gerekçe: Devletin itibarını zedelemek… Oysa UMUT, cafcaflı, boyalı, Hollywood’a özenen filmlerin ortasına bir çığlık misali düşer. Güney bir röportajında Umut için şunları söyler: “Hayatın kendisi olsun istedim. Çoğu zaman bazı sokaklardan geçeriz ve farkına varmayız çevremizdeki şeylerin. Ben durup baktım çevreme ve onları anlattım.”(Atilla Dorsay, Yılmaz Güney Kitabı, sayfa:23). Umut toplumsal gerçekçiliğin uygulandığı görülmeyeni gösteren, sarsıcı bir filmdir. Güney, Umut filmiyle Türkiye-K. Kürdistan sinemasında bir umut olur ve güçlenerek büyür. Vurguncular, Umutsuzlar, Baba, Ağıt, Acı gibi filmler ardı ardına gelir. Baba filmi ideolojik amaçlar taşıdığı gerekçesiyle 1972 Altın Koza Film ve Sanat Şenliği’nde yarışma dışı bırakılır. Bu olay Türkiye sinemasına ve tarihine kara bir leke olarak kaydedilmiştir.

Devrimci bir sanatçı sorumluluğuyla üretimlerine yön veren Güney, sadece sinemasını değil evini,  yaşamını da devrimin hizmetine sunar. Mahir Çayan ve arkadaşlarını evinde saklar. Askeri faşist cuntanın hedefine aldığı binlerce öğrenci, aydın, sanatçı gibi Güney’de devrimcilerden yana duruşuyla ‘terör örgütüne’ yardımdan hapse atılır. Ve yaşamında dönüm noktası olarak değerlendirdiği hapis hayatı başlar.  Devrimi, revizyonizmi, bazı küçük burjuva eğilimlerle gerçek sosyalist bir hareketin nasıl olması gerektiğini, Marks’ı, Lenin’i, Mao’yu daha derinlikli öğrenir. Yaşamındaki kişisel tavrını devrimci tavra dönüştürür. Güney’in hapisliği uluslararası alanda, sinemacılar, aydınlar tarafından protestolara vesile olur. 1974’te genel afla çıkar. Hüzünlü bir ‘özgürlük’ yaşayan Güney, hapisten çıktığı gün kendisini görmeye gelenlere şöyle der: “Hiçbir şey hissetmiyorum. Maddi koşullar değişti, dışarıdayım. Ama dışarıda olmanın sevincini duymuyorum. Her sevinç kendi içinde acısını da birlikte taşır. Bizim acı yanımız ağır basıyor. Arkadaşlarımız hapistedir. Onlar hapisteyse, Türkiye’de belli bir düşünce hapiste demektir. Bu uğurda gereken demokratik mücadele verilecektir. ( Atilla Dorsay, Yılmaz Güney Kitabı, sayfa: 58) Hapisten devrimci bir birikimle ayrılmıştır ve artık yüreği devrimcilerle, devrimcilerin yanında atar. Diğer devrimcilerden tek farkı popüler bir isim; Yılmaz Güney olmasıdır. Yılmaz Güney bunun bilincinde olduğu için popülerliğini halka ulaşmanın, onlara gerçeği göstermenin bir aracı olarak görür. O popülerliğini halkının devrimci mücadelesini güçlendirmek için kullanır.  Konuşmalarının içeriği değişir, olayları, durumları, diyalektik açıdan ele alır. Hapis hayatından sonra edindiği bunca birikimin yanında bir sinemacı olarak dönemin Ecevit iktidarı için söylediği şeyler hala küçük burjuva devrimciliğin üzerindeki derin etkisini göstermektedir: “Türkiye tarihinde bugüne dek gördüğümüz en ilerici, en demokratik amaçları taşıyan bir iktidarla karşı karşıyadır. Onu sarsmak ve yıpratmak için, karşı güçler türlü oyunlar tezgâhlamaktadır. Yapacağımız herhangi bir atılımın, yanlış anlaşılıp bugünkü iktidarın yıpratılmasında bir araç olarak kullanılmaması için dikkatli olacağız. Yapacaklarımız halkımızın gerçek çıkarları doğrultusundadır. Bugünkü iktidarı sinema yoluyla destekleyeceğiz. (…)”( Atilla Dorsay, Yılmaz Güney Kitabı, sayfa: 67) Yine o dönemde verdiği bir demeçte: “Öyle sanıyorum ki bundan sonra ki yapacağımız filmler daha önce yaptığımız filmlere oranla daha görev yüklü olacaktır.  Bu görev, halkımızın gerçek çıkarları doğrultusunda ve onun yarınına ışık tutacak birtakım şeyleri yapmaktır.(…)” diye konuşur. Zavallılar ve ardından Arkadaş filmiyle beyaz perdeye döner. Belli bir konusu, olaylar zinciri olmayan, sinemada alışılmışın dışına çıkan Arkadaş filmi yoğun ilgi toplar. Ardından pamuk işçilerinin hayatını anlatan Endişe filminin çekimleri için gittiği Adana’da o talihsiz olay yaşanır. Gittiği bir gazinoda kendisine küfürle ve tutuklama tehdidiyle saldıran bir hakimi (Sefa Mutlu) öldürür. Güney, 19 yıla mahkum edilir. Bu olay, Güney hayattayken ve Güney’in filmleri durmaksızın ödüllerle karşılanırken, ölümünden  sonra ve yakın zamanda Güney’i karalamak, yıpratmak üzere burjuva kalemşorların kullandığı bir malzeme olmuştur.

Güney hiçbir hapishane sürecinde üretkenliğini yitirmez. En son hapis süreci sürekli sürgünlerle geçer. Durmak bilmeyen üretimlerinin yanında hapishanelerdeki tüm direnişlere katılır. “Bir Gün Mutlaka”, “İzin” hapishane dönemi ürünlerindendir. Yine devrimci sanatçı sorumluluğuyla ortaya çıkmış, bol ödüllü, sarsıcı, acı dolu, ‘geri kalmış Doğu’yu’ değil, feodalizmi konu alan “Sürü” filminin senaryosunu yazar. Hazırlık ve çekim sürecinde Güney’in içerden yoğun bir şekilde alınan fikirleri ile ayrıntılı bir çalışmanın ürünü olan “Sürü” filmi dışarıda  Zeki Ökten yönetmenliğinde çekilir. Sürü filmi İngiltere’de gösterime girdiğinde Yılmaz Güney gönderdiği mesajda şöyle der: “(…) Sürü en ilkel koşullarda en zor şartlar altında bile devrimci demokrat bir sinema adamının isyan dolu çığlığını, içten ağıdını sizlere ulaştırıyor. Bu ses, ezilen halkımın onurlu sesidir. (…) Sessimi ve isyan dolu yüreğimin çırpıntılarını duyacağınıza inanıyorum. Şivan ve Berivan halkımın acılarını size ve İngiliz halkına anlatacaktır.” Evet, Y. Güney halkının en ince ayrıntısına kadar gözlemlediği ve perdeye yansıttığı yaşamının bilincindedir. Gücünü bu gerçeklikten alır, bu gerçekleri sanatın diliyle ve gücüyle beyaz perdeye aktarır. Çünkü sanat onun için kökünü hayattan, gücünü ve etkinliğini ise hayata hesap sormaktan, meydan okumaktan alır.

Güney içerde, filmleri dışarıda çok yoğun ilgi görür. Diyalektiği sağlam kurulmuş, halkın içinden kopmuş ve halka kendisini, acı gerçeğini bir tokat gibi vuran filmleri yurt dışında ödüllerle, övgülerle karşılanır. Filmleri yarışmalı bölümlere katılmamasına rağmen Jüri Özel Ödülleri alır. Fakat Güney’in filmleri, kendi ülkesinde hala yasaklarla ve sansürle karşılanır. Güney, tüm bu yasakları, ülkemiz gerçekliği içinde bu filmlerin bu ülkede ödül alması doğal olmazdı diye değerlendirir. Yine ödüllerle karşılanacak olan “Düşman” filminin senaryosunu yazar, yönetmenlik yine Zeki Ökten’dedir.

Ve Sürgün… Artık Güney bir ‘Vatan Hainidir’

12 Eylül askeri faşist cuntası ülkedeki yüzlerce aydından biri olan Güney’i de hedefine koyar. Hapisten çıkmasına az kalmıştır fakat siyasal yazılarından ve filmlerinden onlarca suçlama yeniden hapse atılması için çoktan sıraya dizilmiştir. Güney, durumun ciddiyetinin farkındadır. 1981 kurban bayramında annesini ziyaret gerekçesiyle izin hakkını kullandığı sırada yurt dışına firar eder. 1982 Cannes Film Festivali’nde Costa Gavras’ın “Kayıp” filmiyle Altın Palmiye’yi paylaşan Dev yapıt “Yol” la herkeste şok etkisi yaratır Güney. Aylardır kayıp olan Güney, Yol filmiyle dünya sinemasına ve ülke gündemine damgasını vurur. Yine halkına ihanet etmemiş, yine kendisinden bekleneni yapmıştır; halkını anlatmaya, halkı için üretmeye devam etmiştir. “Yol” filmi izne çıkan beş mahkumun hikayesini anlatır. Oyuncular, yaşam öyle doğaldır ki günlük yaşamla iç içe… Yılmaz Güney’in ustalığıyla nakış nakış işlenir olaylar. Bu film, toplumsal, ekonomik, kültürel baskının altında ezilen insanları, feodalizmin yarattığı düzende kadının çoğunlukla insan bile görülmeyişini, itaat etmeyi, isyanı konu edinir. Kahramanların mahpus olmasının da ayrı bir anlamı vardır. “Yol” beş mahpusun kötü yaşamlarının sebebinin onların talihsizliklerinden değil, toplumsal düzenden kaynaklı olduğunu anlatır bize. Çok ince, çarpıcı ayrıntılarla dolu bu olağanüstü film, Güney’in ustalığını bir kez daha kanıtlar. Yol’un gösterime girmesi ile gönderdiği mesajda Güney şöyle der: “ (…) Halkı devrimci savaşa hazırlamanın temel yolu, onu gerici alışkanlık, yargı ve anlayışlardan kurtarmayı emrediyor. Devrimci süreç buna yeterli değil. Ancak siyasal iktidarın işçi sınıfının önderliğindeki halkın eline geçmesi ilk adım olacaktır. Kadın erkek ilişkileri sadece bir cinsiyet sorunu değil, sınıfsal bir sorundur. (…) Yol halkımın susturulamayan sesidir! (Siyasal Yazılar III, Mayıs Yayınları, Sayfa 218)

“Yol” filminden sonra 12 Eylül askeri faşist darbesinin ardından hapishane koşullarını adeta bir belgesel gibi gözler önüne seren “Duvar” gelir. Baskı, işkence, dayak, umutsuzluk dolu hapishane sahnelerinin yanına umut da eklenir. Uzun zamanını hapiste geçirmiş bir sanatçının gözlem gücüyle, hapishaneler aracılığıyla düzeni eleştiren, düzene hesap soran; acı dolu, sert bir filmdir “Duvar.” Sanatsal açıdan ele alındığında kimi abartılı sahnelerin olduğu söylenebilir ama Yılmaz Güney, her zamanki gibi gerçeklerden ödün vermez.

Bir firariyi barındırmayacağını söyleyen ülkelerle Güney gibi bir sanatçıyı misafir etmekten gurur duyacaklarını belirten ülkeler arasında adeta kriz yaşanmaktadır. Fransa da Yılmaz Güney’i ülkesine kabul etmekten onur duyacağını açıklar. Vatanından uzakta olmasına karşın, Güney’in yüreği ülkesinde halkla, devrimcilerle, ezilenlerle atar. T.C devleti 1983’te üretimleriyle dünya çapında saygınlık kazanmış, halkın sorunlarını dillendiren; varlığının bölünmezliğini ve bütünlüğü için tehlike olarak gördüğü sanatçı bir ‘haini’ daha vatandaşlıktan çıkarır. 160 filminin kopyasını yok eder. Güney, yurt dışından tüm inancıyla ülkesinde gelişen mücadeleye katkı sunmaya devam edeceğini haykırmaktadır: “ Benim için sürgün, ülkemin taşına , toprağına, havasına, suyuna ağacına, kuşuna, insanına aşına özlem demektir. (…)  Benim için sürgün, ülkeme yeniden dönebilmek için kararlı bir mücadele demektir. (…) (Siyasal Yazılar III, Mayıs Yayınları, sayfa 230)

Güney’in hapishanede başlayan ağrıları kanser olduğunun kanıtı olur. Bu hastalığı da yeneceğine inanarak yaşamına devam eden Güney, 21 Nisan 1984’te hapishanelerdeki ölüm orucunu desteklemek için başlatılan yirmi günlük Uzun Yürüyüş’ün en ön saflarındadır. Ölümünün yaklaştığını bilmesine rağmen devrimci eylemlerden, halkın sanatçısı olmanın sorumluluğundan uzaklaşmaz. “Sanat ve sanatçılık toplumsal işbölümünün bir biçimidir. Bir doktor, bir mühendis, bir işçi gibi…”, “Devrimci sanatçı, devrimci tabiatı gereği militandır, yenileştirici ve değiştiricidir. Toplumsal kurtuluş mücadelesinden ayrı düşünülemez. Devrimci mücadeleye organik bir biçimde bağlı olmalıdır. Bu nedenle, devrimci bir sanatçı o ülkenin devrimci mücadelesinin hedefleri ve görevleri doğrultusunda görevlerle yüklüdür.”  (Yılmaz Güney, Siyasal Yazılar I, sayfa: 15) diyerek ezilen halkların kurtuluş mücadelesindeki işbölümünde devrimci bir sanatçı olarak üzerine düşen sorumlulukları layıkıyla yerine getiren Güney 9 Eylül 1984’te, filmleri, senaryoları, yazıları, öyküleri ve şiirleri, ardıllarına bıraktığı devrimci sanatçı sorumluluğuyla ölümsüzlüğe uğurlanır.

O Halkımızın Susmayan Sesiydi…

12 Eylül askeri faşist darbesinin yıldönümünü yaşadığımız şu günlerde darbenin o dönemle sınırlı kalmayıp nasıl bugünlere uzandığını, beynimizin, hayatımızın en ince kıvrımlarına nasıl yerleştiğini anlatmaya gerek yok sanırız. Darbeci generallerin hala bilirkişi olarak görüldüğü, eğitim kurumlarının, medyanın hemen her şeyin ezenlerin hizmetine sunulduğu bir zamana tanıklık ediyoruz. Kendine, tarihine, halkın gerçek değerlerine yabancılaşmış düzen insanları, düzene uyumlu gençler yetiştiriliyor. Bilinçler allak bullak ediliyor, gençlere magazin programlarıyla, mankenlerle, kime hizmet ettiğini bilmeyen insanların yaşamı örnek gösterilerek bu kültür öğretiliyor. ‘Vatan satsa bir kişi, anında biter işi’ diye uluyan ‘vatansever’ sanatçılar ırkçılığı, şovenizmi, faşizmi körüklüyor. Tam da bugünlerde sanatın, sanatçının kim olduğunu ısrarla anlatıp halkların özgürlük mücadelesinde sanatıyla bayraklaşan ustalarımıza dört elle sarılmamız gerekiyor. Tam da bu zamanda alternatif yaşam-üretim alanlarına, alternatif- devrimci kültür sanat alanlarına daha fazla sahip çıkıp güçlendirmek ve bu yaşam alanlarıyla köklerimize sıkı sıkıya sarılmak zorundayız. Güney, o dönemin koşulları içerisinde zor olanı başardı. Halka yaşadıklarını sarsıcı bir şekilde anlattı. O, bu ülkede ezilen, sömürülen, kimliği yok sayılan, insan bile görülmeyenin resmine ayna oldu. Güney  inancıyla devrimci bir sanatçı sorumluluğunda faşizme kafa tuttu, bedelini de hapislerle, sürgünlerle, belki de -koşulların sonucu olarak- daha fazla üretemeyerek ödedi.

Yılmaz Güney, yaratılarıyla özgür dünya ve yeni insan mücadelesinde, devrimci sanatın temsilinde  önemli bir değer, bir yapı taşıdır. Güney ve Güney gibi değerler sahiplenilmeli, onlardan öğrenilmeli ve bu yapının üzerine yeni, ezilenden, halktan yana tavrını, yaşamını ve duruşunu netleştirmiş, emeğin ürünü taşlar eklenmelidir. Ancak o zaman bu sömürü, talan, yoksulluk, yoksunluk ortadan kalkacak; insanın insanı-sanatı-kültürünü-tarihini  sahiplenmesi sağlanacak ve sınıfsız, sınırsız bir dünyaya, gelecek aydınlık günlere yürüyüş hızlanacaktır.

* Matem Marşı, Nazım Hikmet.

Kaynaklar:

- İnsan, Militan, Sanatçı Yılmaz Güney,Güney Filmcilik

- Atilla Dorsay, Yılmaz Güney Kitabı, Varlık Yayınları, 1988

- Yılmaz Güney, Siyasal Yazılar I-II-III, Mayıs Yayınları

- Sınıf Teorisi, Kardelen Yayıncılık, Sayı 11, sf. 73-96

Tags:

Yorum ekle



Yenile